Հայոց պատմություն - History of Armenia APK

(English)

Armenia lies in the highlands surrounding the Biblical mountains of Ararat. The original Armenian name for the country was Hayk, later Hayastan , translated as the land of Haik, and consisting of the name of the ancient Mesopotamian god Haya[1] (ha-ià) and the Persian suffix '-stan' ("land"). The historical enemy of Hayk (the legendary ruler of Armenia), Hayastan, was Bel, or in other words Baal (Akkadian cognate Bēlu). The word "Bel" is named in the Bible at Isaiah 46:1 and Jeremiah 50:2 and 51:44.[2]

The name Armenia was given to the country by the surrounding states, and it is traditionally derived from Armenak or Aram (the great-grandson of Haik's great-grandson, and another leader who is, according to Armenian tradition, the ancestor of all Armenians).[3] In the Bronze Age, several states flourished in the area of Greater Armenia, including the Hittite Empire (at the height of its power), Mitanni (South-Western historical Armenia), and Hayasa-Azzi (1600–1200 BC). Soon after the Hayasa-Azzi were the Nairi (1400–1000 BC) and the Kingdom of Urartu (1000–600 BC), who successively established their sovereignty over the Armenian Highland. Each of the aforementioned nations and tribes participated in the ethnogenesis of the Armenian people.[4][5] Yerevan, the modern capital of Armenia, dates back to the 8th century BC, with the founding of the fortress of Erebuni in 782 BC by King Argishti I at the western extreme of the Ararat plain.[6] Erebuni has been described as "designed as a great administrative and religious centre, a fully royal capital."[7]

The Iron Age kingdom of Urartu (Assyrian for Ararat) was replaced by the Orontid dynasty.[8][9] Following Persian and subsequent Macedonian rule, the Artaxiad dynasty from 190 BC gave rise to the Kingdom of Armenia which rose to the peak of its influence under Tigranes II before falling under Roman rule.[10]

(Հայերեն)

Հայաստանի պատմություն, ընդգրկում է ժամանակակից ազգային պետության՝ Հայաստանի տարածքի պատմությունը այնքանով, որքանով հայ ժողովուրդը բնակվել է և իշխել է այդ և հարակից տարածքներում: Հայերի կողմից տարածքների բնակեցվածության և ինքնիշխանության աստիճանը ժամանակի ընթացքում փոփոխությունների է ենթարկվել, և, որպես արդյունք, Հայաստանի պատմությունը իր բովանդակությամբ առաձգական է:

Գլխավորապես, Հայաստանի պատմությունը բաժանվաում է հետևյալ ժամանակաշրջանների.

Հնագույն շրջան, անհիշելի ժամանակներից մինչև Վանի թագավորության անկումը
Հին շրջան, Երվանդունիների թագավորության կազմավորումից մինչև քրիստոնեության հռչակումը պետական կրոն
Միջնադար, քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակելուց մինչև հայ ազգային-ազատագրական շարժման վերելքը (վաղ, զարգացած և ուշ միջնադար)
Նոր շրջան, սկսվում է հայ ազատագրական շարժումներով և հասնում մինչև Հայաստանի առաջին Հանրապետության հռչակումը։
Նորագույն շրջան, ընդգրկում է Հայաստանի առաջին, երկրորդ և երրորդ Հանրապետությունների, ինչպես նաև ԼՂՀ պատմությունը
Հայ ժողովրդի պատմությունը հասել է 21-րդ դար՝ վերականգնելով իր անկախությունը՝ ի դեմս Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի։ Նրա հարևանությամբ ապրող շատ ժողովուրդներ, որոնք անգամ կայսրություններ են հիմնել, ընդմիշտ անհետացել են պատմության թատերաբեմից։

Ազատագրական պայքարը եղել է հայոց պատմության մշտական ուղեկիցը՝ անկախությունը կորցրած ժամանակաշրջաններում։ Հայոց հոգևոր և նյութական մշակույթը լեցուն է ազատագրական պայքարն արտացոլող գործերով։ Հայ ժողովրդի հերոսական պայքարի գնով ազատություն ձեռք բերեց արցախահայությունը[1]։